Η κατάκλιση είναι μια εντοπισμένη καταστροφή περιοχής του δέρματος και υποκείμενων ιστών που αναπτύσσεται σαν αποτέλεσμα της παρατεταμένης ισχαιμίας (ανεπαρκής αιμάτωση) των ιστών λόγω πίεσης του δέρματος. Αυτό συμβαίνει σε κατακεκλιμένους ασθενείς που τοποθετούνται στην ίδια θέση για πολύ χρόνο.
Τα έλκη σχηματίζονται συνήθως στα προεξέχοντα μέρη του σώματος όπως είναι οι πτέρνες, η ιερά χώρα, οι αγκώνες, η ωμοπλάτη, το ινίο, τα σφυρά, ο μείζων τροχαντήρας, οι πλευρές, το ακρώμιο, τα αυτιά, τα δάκτυλα, τα γόνατα, τα γεννητικά όργανα στους άνδρες, το στήθος στις γυναίκες, τα ζυγωματικά, το πηγούνι, ανάλογα με τη θέση στην οποία τοποθετείται ο ασθενής.
Οι κατακλίσεις έχουν 4 στάδια:
- ΣΤΑΔΙΟ 1: Ερυθρότητα άνευ εντυπώματος σε ανέπαφο δέρμα. Αποχρωματισμένο δέρμα, θερμότητα, σκλήρυνση και οίδημα είναι δείκτες ειδικά σε άτομα με πιο σκούρο δέρμα.
- ΣΤΑΔΙΟ 2: Απώλεια μερικού πάχους δέρματος και αφορά την επιδερμίδα, το χόριο ή και τα δύο. Το έλκος είναι επιφανειακό και εμφανίζεται ως γδάρσιμο ή φλύκταινα.
- ΣΤΑΔΙΟ 3: Απώλεια ολικού πάχους δέρματος, περιλαμβάνει καταστροφή και μερική νέκρωση των ιστών κάτω απο το δέρμα, χωρίς την εμφάνιση σπηλαίου.
- ΣΤΑΔΙΟ 4: Νέκρωση ιστών ή καταστροφή μυών και οστών, σχηματισμός σπηλαίου.
Οι παράγοντες που συντελούν στη δημιουργία κατακλίσεων είναι εσωτερικοί(ελαττωμένη θρέψη, απώλεια αισθητικότητας, ατροφικό δέρμα, απώλεια κινητικότητας, κωματώδεις συγχυτικές καταστάσεις) και εξωτερικοί(πίεση, τριβή, πίεση-τριβή, υγρασία).
Τα σημεία στα οποία δημιουργούνται οι κατακλίσεις είναι τα εξής: πτερύγια αυτιών, ωμοπλάτη, αγκώνες ακανθώδεις αποφύσεις σπονδυλικής στήλης, κόκκυγας, γόνατα, μείζονας τροχαντήρας, σφυρά, πτέρνες κτλ.
ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΤΑΚΛΙΣΕΩΝ:
Η πρόληψη είναι η θεραπεία εκλογής των κατακλίσεων. Η επιτυχία της εξαρτάται άμεσα από τις ικανότητες των ανθρώπων που είναι δίπλα στον ασθενή να αναγνωρίζουν τους παράγοντες κινδύνου που αναφέρθηκαν.
Τα μέτρα πρόληψης που προτείνονται είναι τα παρακάτω:
- Συστηματική παρακολούθηση, τουλάχιστον τρεις φορές την ημέρα, του δέρματος του ασθενή δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στα προεξέχοντα μέρη του σώματος.
- Αλλαγή θέσεως κάθε 2 ώρες χρησιμοποιώντας όλες τις θέσεις (ύπτια, πρηνής, δεξιά, πλάγια, αριστερή πλάγια) εκτός αν υπάρχει αντένδειξη.
- Μετατόπιση του βάρους σώματος τουλάχιστον κάθε 30 λεπτά, με ανάλογες κινήσεις του κρεβατιού.
- Παραμονή στη θέση ημι – fowler όχι πάνω από 30 λεπτά.
- Ελαφρό μασάζ γύρω από τα σημεία ερυθρότητας ανά 2 ώρες.*
- Χρησιμοποίηση συστημάτων υποστήριξης για να ελαττωθεί η πίεση στο δέρμα όπως επιστρώματα αφρού και συσκευές γεμισμένες με νερό, ζελέ, αέρα, κόκκων άμμου, μαξιλάρια και στρώματα εναλλασσόμενης πίεσης και υγροποιημένου αέρα.
- Κατάλληλη τοποθέτηση του ασθενή με τα αναγκαία μαξιλάρια και υποστηρίγματα.
- Συνεχής αξιολόγηση της αιμάτωσης της περιοχής. Αν ο χρόνος που χρειάζεται η εξέρυθρη περιοχή για να γίνει ωχρή μετά από άρση πίεσης είναι μεγαλύτερη από 15 λεπτά, απαιτείται φροντίδα για την αύξηση της συχνότητας των αλλαγών θέσεως και φροντίδα για πιο αποτελεσματικές μεθόδους τοποθέτησης των μαξιλαριών, των υποστηριγμάτων και της θέσεως του ασθενή.
- Τα σεντόνια πρέπει να διατηρούνται στεγνά και χωρίς πτυχώσεις.
- Επαρκής χορήγηση υγρών στον ασθενή.
- Χρησιμοποίηση ουδέτερου σαπουνιού καθαριότητας.
- Τοποθέτηση λεπτού στρώματος κρέμας, γαλακτώματος ή λοσιόν ενυδάτωσης μια φορά την ημέρα.
- Διατήρηση καλού επιπέδου θρέψης.
- Διατήρηση του δέρματος στεγνού και καθαρού.
- Προστασία του δέρματος από εκκρίσεις τραυμάτων.
- Προστασία του δέρματος από την επαφή με ούρα και κόπρανα. Άμεση απομάκρυνση αυτών μετά από ούρηση και κένωση αντίστοιχα.
- Αύξηση σωματικής δραστηριότητας, ενεργητικής και παθητικής.
- Φροντίδα για μείωση οιδημάτων εάν υπάρχουν.
- Εάν υπάρχει κνησμός εφαρμογή μέτρων ύφεσης του όπως ψυχρά επιθέματα στα σημεία κνησμού, κομμένα νύχια για αποφυγή τραυματισμού του ασθενή.
